W różnego rodzaju postępowaniach cywilnych niemal codziennością jest dopuszczanie przez Sąd dowodu z opinii biegłego, szczególnie wówczas gdy rozstrzygnięcie sprawy wymaga specjalistycznej wiedzy. Jak bowiem stanowi art. 278 § 1 k.p.c w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych sąd po wysłuchaniu wniosków stron co do liczby biegłych i ich wyboru może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia opinii.
Oczywistym jest przy tym fakt, że biegły podczas wykonywania swoich czynności powinien dawać gwarancję niezależności i obiektywizmu. Jeżeli jednak istnieją podstawy do zakwestionowania posiadania przez biegłego tych, a także innych przymiotów, możliwe jest wnioskowanie o jego wyłączenie.
W myśl art. art. 281 §1 k.p.c. biegły podlega wyłączeniu z danego postępowania z mocy prawa, w takich samych sytuacjach, co sędzia. Natomiast w myśl art. 48 § 1 k.p.c sędzia, a więc analogicznie też biegły, jest wyłączony z postępowania, jeśli:
- jest stroną w sprawie lub rozstrzygnięcie ma bezpośredni wpływ na jego prawa i obowiązki,
- stroną w sprawie są wymienione w przepisie osoby mu najbliższe,
- był lub jest pełnomocnikiem w tej sprawie, jednej ze stron,
- jeżeli wcześniej, w niższej instancji brał udział w orzekaniu w tej sprawie,
- sprawa dotyczy dokumentu, który sporządzał.
Zatem jeżeli powstanie usprawiedliwiona wątpliwość co do bezstronności biegłego, powinien on zostać wyłączony od udziału w sprawie i wydania opinii mającej znaczenie dla rozstrzygnięcia. Przy czym wystarczy jakakolwiek okoliczność, która może stać się uzasadnioną przyczyną wątpliwości, choćby u strony zgłaszającej wniosek o wyłączenie (wyr. SA w Gdańsku z 11.2.2021 r., V AGa 49/20, Legalis).
Składając wniosek o wyłączenie sędziego już po rozpoczęciu przez niego czynności, zgodnie z art. 281 § 1 k.pc., strona powinna uprawdopodobnić, że przyczyna wyłączenia powstała później lub że przedtem nie była jej znana.
Opinia biegłego, który został w sprawie po złożeniu opinii wyłączony, powinna być uznana za niebyłą na wzór dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, które zostało zniesione. W konsekwencji opinia ta nie stanowi żadnego dowodu w sprawie (wyr. SN z 27.5.1976 r., I PR 64/76, Legalis).
