Darowizna to jeden z najczęstszych sposobów przekazywania majątku bliskim osobom. Jednak w praktyce często dochodzi do sytuacji, które zmieniają pierwotne intencje darczyńcy. Zdarza się, że darczyńca pragnie odwołać darowiznę. Kiedy jest to możliwe? Jakie są zasady i procedury związane z odwołaniem darowizny?
1. Co to jest odwołanie darowizny?
Odwołanie darowizny to jednostronne oświadczenie woli darczyńcy, w którym wyraża on chęć ,,anulowania” wcześniej dokonanej darowizny.
2. Kiedy możliwe jest odwołanie darowizny?
Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego (art. 898) darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. Przepis art. 898 § 1 KC nie precyzuje pojęcia rażącej niewdzięczności i nie zawiera wskazówek, za pomocą których można byłoby sformułować jakieś generalne elementy tej niewdzięczności. W doktrynie i orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że pod pojęcie rażącej niewdzięczności podpada tylko takie zachowanie się obdarowanego, polegające na działaniu lub zaniechaniu skierowanym bezpośrednio lub nawet pośrednio przeciwko darczyńcy, które, oceniając rzecz rozsądnie, musi być uznane za wysoce niewłaściwe i krzywdzące darczyńcę (wyr. SN z 7.5.2003 r., IV CKN 115/01, Legalis).
Podkreślić przy tym trzeba, że darowizna nie może być odwołana z powodu niewdzięczności, jeżeli darczyńca obdarowanemu przebaczył. Jeżeli w chwili przebaczenia darczyńca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.
3. Jakie kroki należy podjąć?
Odwołanie darowizny wymaga podjęcia kilku formalnych kroków:
- Oświadczenie o odwołaniu darowizny: Darczyńca musi wyrazić swoje stanowisko w formie oświadczenia woli, które powinno zostać dostarczone obdarowanemu. Odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie.
- Zgłoszenie sprawy do sądu: Jeśli obdarowany nie chce dobrowolnie zwrócić daru, darczyńca może wystąpić z pozwem do sądu cywilnego. Sąd wówczas rozstrzygnie, czy odwołanie darowizny jest zasadne i nakłada obowiązek zwrotu darowanego przedmiotu.
